Ζούμε σε μια κοινωνία που προωθεί τον εγωισμό, τον ανταγωνισμό, την αποξένωση, την απάθεια, τον κομφορμισμό, την καταπίεση και την υποταγή, που τροφοδοτεί το φόβο, την αγωνία και την ανασφάλεια -μια κοινωνία εντός της οποίας οι άνθρωποι είναι μόνο κατ’ επίφασιν ελεύθεροι – όπως και κατ’ επίφασιν ευτυχισμένοι.
Το υπάρχον κοινωνικό σύστημα αλλοτριώνει το άτομο, καταπιέζοντας την προσωπικότητά του, ευνουχίζοντας τη φαντασία και την ελεύθερη βούλησή του, καταργώντας την ατομικότητα, την ελευθερία και την κριτική του σκέψη και αποξενώνοντάς το από τον εαυτό του και τους άλλους.
Ο άνθρωπος μετατρέπεται σε ένα ον που βασίζει τη ζωή του στην παραγωγή και την κατανάλωση, αποστερημένο από την επιθυμία, το χρόνο, τη δυνατότητα και την ικανότητα να αντιστέκεται στους μηχανισμούς κυριαρχίας, να αμφισβητεί την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων, να σκέπτεται και να δρα αυτόνομα προκειμένου να πάρει στα χέρια του και να καθορίσει το ίδιο τη ζωή και την εξέλιξή του.
Η ατομική συνείδηση απονεκρώνεται και διαπλάθεται μέσω της διαφήμισης, της προπαγάνδας, της μηχανιστικής εκπαίδευσης και της διαπαιδαγώγησης από τα Μ.Μ.Ε., την εκκλησία, το σχολείο και την οικογένεια, που λειτουργούν ως ιδεολογικά όπλα της κυριαρχίας.
Τα άτομα ετεροκαθορίζονται μαζικά από την “κοινή γνώμη”, η οποία κατασκευάζεται έτσι ώστε να εξυπηρετεί τα συμφέροντα της κυριαρχίας και τη συντήρηση του παραγωγικού/καταναλωτικού μηχανισμού.
Τα όρια μεταξύ των πραγματικών και των πλαστών επιθυμιών και αναγκών των ανθρώπων θολώνουν.
Οι προσδοκίες, οι ελπίδες, οι φόβοι, οι αξίες τους διαμορφώνονται από τους μηχανισμούς της παραγωγής και της κατανάλωσης, οι οποίοι καθορίζουν ταυτόχρονα και τις δραστηριότητές τους.
Μαθαίνουμε να διασκεδάζουμε, να δρούμε, να επιθυμούμε, να σκεφτόμαστε, να κρίνουμε, να νιώθουμε και να καταναλώνουμε όπως και ό,τι όλοι οι άλλοι. Ακόμα και ο τρόπος που βλέπουμε και αξιολογούμε τον εαυτό μας και τους γύρω μας διαμορφώνεται από τα εκάστοτε επιβεβλημένα πρότυπα ομορφιάς, ηθικής, οικονομικής και κοινωνικής καταξίωσης.
Παράλληλα, το θέαμα κατακλύζει κάθε πτυχή της ζωής, οδηγώντας μας να βιώνουμε την πραγματικότητα μέσα από τον παραμορφωτικό καθρέπτη του φαντασιακού και καθιστώντας μας έτσι παθητικούς θεατές της ζωής αντί για πρωταγωνιστές της, ενώ βομβαρδισμένοι από την εικόνα, χάνουμε την ενσυναίσθησή μας αντιδρώντας με την ίδια αδιαφορία τόσο απέναντι στην ομορφιά όσο και απέναντι στη φρίκη.
Η καπιταλιστική κοινωνία είναι μια κοινωνία βαρβαρότητας.
Πίσω από την απατηλή, φανταχτερή βιτρίνα με τη φωτεινή ταμπέλα μιας ψευδεπίγραφης “Ελευθερίας επιλογής”, ανθούν η βία, η ανελευθερία, η ανισότητα, η εκμετάλλευση, η φτώχεια, ο κοινωνικός αποκλεισμός και ο πανοπτικός έλεγχος, που μας σφίγγει ολοένα και περισσότερο στον κλοιό του με το δικαιολογητικό της “τάξης” και της “ασφάλειας”.
Κι όμως, από τη γέννηση έως τον θάνατό μας αγωνιζόμαστε σκληρά για να προσαρμοστούμε στις συνθήκες αυτής της κοινωνίας αντί να τις αλλάξουμε προς όφελός μας. Και το να προσαρμόζεσαι σε μια άρρωστη κοινωνία δεν είναι δείγμα υγείας.
Βαδίζουμε σαν πρόβατα προς σφαγή στο μονοπάτι της δυστοπίας εναποθέτοντας παθητικά τις ελπίδες μας σε αντικείμενα και υποκείμενα που μάς εξουσιάζουν αντί να μας απελευθερώνουν, ή -κάποιοι από εμάς- ελπίζοντας ότι κάποια μέρα θα καταφέρουμε να ανέλθουμε κι εμείς στη θέση των εξουσιαστών μας. Ο μόνος τρόπος να ανατρέψουμε αυτή την πορεία είναι να επανακαθορίσουμε την ελπίδα: Και η μόνη πραγματική ελπίδα είναι να πάρουμε τη ζωή μας στα χέρια μας.
Σε τί πιστεύουμε
Προσβλέπουμε σε μια κοινωνία γενικευμένης αυτοδιεύθυνσης και ευημερίας, όπου τα μέλη της θα αποφασίζουν τα ίδια για τη ζωή τους, μια κοινωνία που θα εξασφαλίζει την ικανοποίηση των υλικών, πνευματικών και συναισθηματικών αναγκών όλων.
Αναγκαία συνθήκη γι’ αυτό είναι η κατάκτηση της ελευθερίας και της ισότητας σε κάθε πτυχή του ιδιωτικού και κοινωνικού βίου.
Όταν μιλάμε για ελευθερία δεν εννοούμε μόνο την ατομική ελευθερία αλλά ταυτόχρονα τον σεβασμό και την επιδίωξη της ελευθερίας όλων των ανθρώπων. Προϋπόθεση γι’ αυτό είναι η κοινωνική ηθική να θεμελιώνεται στην αλληλεγγύη, την αλληλοβοήθεια και το συλλογικό πνεύμα, και όχι στον ανταγωνισμό, τον ατομικισμό και το ίδιον συμφέρον.
Όταν μιλάμε για ισότητα, εννοούμε την καθολική ισότητα σε όλους τους τομείς και εκφάνσεις της ζωής, οικονομική, κοινωνική και πολιτική ανεξαρτήτως φύλου, φυλής, ιδιοτήτων και δυνατοτήτων.
Για εμάς, μοναδική συνθήκη για την πραγμάτωση των αρχών της ισότητας και της ελευθερίας σε πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο, είναι η αναρχία – η οργάνωση της ζωής χωρίς κυριαρχία, χωρίς επιβολή ανθρώπου σε άνθρωπο.
Πολιτική
Όντας ενάντια σε κάθε μορφή κυριαρχίας, ο αναρχισμός απορρίπτει το κράτος σε οποιαδήποτε μορφή του, θεωρώντας το τον κύριο μηχανισμό καταπίεσης του ατόμου και της κοινωνίας, που υπηρετεί και διασφαλίζει με την έννομη βία και τους θεσμούς του τα συμφέροντα της εκάστοτε κυρίαρχης τάξης ή ομάδας.
Ως πολιτικό σύστημα η αναρχία προτάσσει την αυτοδιοίκηση, την αυτοοργάνωση και την αυτοδιαχείριση και διασφαλίζει με τους θεσμούς της τη δυνατότητα της ελεύθερης και ισότιμης συμμετοχής όλων των ανθρώπων στα κοινά και στη συνδιαμόρφωση των αποφάσεων, χωρίς διαμεσολαβητές, καταναγκασμούς και επιβολή.
Ως “σύστημα” δεν εννοούμε ένα πυραμιδοειδές, ιεραρχικά δομημένο και ταξικά διαρθρωμένο πολιτικό-οικονομικό πλέγμα, αλλά ένα συλλογικά θεσμισμένο, οριζόντια οργανωμένο και αταξικά διαρθρωμένο κοινωνικό δημιούργημα, το οποίο διαμορφώνεται και ανανεώνεται διαρκώς και εξίσου από όλα τα μέλη του κοινωνικού σώματος.
Τα βασικά κύτταρα λήψης των αποφάσεων για την οργάνωση και τη λειτουργία της κοινωνίας είναι οι συνελεύσεις της κοινότητας και οι εργασιακές συνελεύσεις.
Ο συντονισμός των συνελεύσεων, που είναι αναγκαίος για τη λήψη αποφάσεων που αφορούν σε μεγαλύτερες ομάδες και πληθυσμούς, επιτυγχάνεται μέσω της ομοσπονδοποίησης, όπου κάθε συνέλευση εκπροσωπείται από άμεσα ανακλητούς εκπροσώπους.
Η επιτυχία ενός τέτοιου τρόπου οργάνωσης προϋποθέτει όχι μόνο τη συνεργασία, αλλά και την καθολική ενεργή συμμετοχή στο πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό γίγνεσθαι. Απαιτεί λοιπόν από κάθε άτομο να αναλάβει την ευθύνη που του αναλογεί ως ενεργό και κανονιστικό κύτταρο του ευρύτερου οργανισμού της κοινωνίας.
Οικονομία
Προϋπόθεση για την πραγμάτωση της κοινωνικής και πολιτικής ισότητας είναι η οικονομική ισότητα: Η ισότιμη και ελεύθερη πρόσβαση σε όλα τα αγαθά και τις δομές που είναι απαραίτητα όχι μόνο για την επιβίωση (στέγη, τροφή, υγεία, ένδυση, ενέργεια) αλλά και για την ικανοποίηση των συναισθηματικών και κοινωνικών αναγκών των ανθρώπων (όπως, μεταξύ άλλων, η μόρφωση, η ψυχαγωγία, η ανθρώπινη επαφή και η δημιουργική έκφραση).
Ο απεγκλωβισμός του ανθρώπου από την αγωνία της επιβίωσης, η απεξάρτησή του από το καταναλωτικό φαντασιακό, η αποσύνδεση κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας (της παραγωγής αγαθών και της προσφοράς υπηρεσιών, της επιστημονικής και της τεχνολογικής έρευνας, της παραγωγής πνευματικού έργου, της καλλιτεχνικής δημιουργίας κ.ο.κ.) από το κίνητρο του κέρδους και η αντικατάστασή του με εκείνο της εκπλήρωσης των συλλογικών αναγκών και της προσφοράς στο σύνολο, είναι για εμάς η μοναδική συνθήκη που μπορεί να εξασφαλίσει την ευημερία όλων των ανθρώπινων όντων και την οικοδόμηση μιας κοινωνίας εντός της οποίας μπορεί πραγματικά να ανθίσει στο έπακρο η ανθρώπινη νόηση και ο πολιτισμός.
Η οικονομική ισότητα μπορεί να πραγματωθεί με την κοινοκτημοσύνη των μέσων παραγωγής, η οποία αποτελεί προϋπόθεση για την παρεμπόδιση της συγκέντρωσης του πλούτου στα χέρια των λίγων μέσω της εκμετάλλευσης της εργασίας των πολλών, που είναι μια από τις κύριες αιτίες κοινωνικής ανισότητας.
Οι κατά τόπους εθελοντικές οικονομικές κοινότητες (μικρές-ευρύτερες-μεγάλες) ελεύθερων παραγωγών και η οργάνωσή τους σε κάθε είδους συνεργατικά εγχειρήματα (με παραδείγματα των οποίων είναι διάσπαρτη η ανθρώπινη ιστορία) είναι ένα αναρχικό πρόπλασμα, που μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω πειραματισμούς με νέες μεθόδους οικονομικής διαχείρισης και οργάνωσης.
Βέβαια, οποιεσδήποτε προτάσεις και προσπάθειες δεν μπορούν να υφίστανται μέσα σε χρονικό, πολιτικό και κοινωνικό κενό, αλλά θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα της ανάλυσης και αξιοποίησης των εκάστοτε κοινωνικών, παραγωγικών και τεχνολογικών συνθηκών, πατώντας βέβαια πάντα πάνω στις βάσεις της συμμετοχής, της αυτοδιαχείρισης και της αυτο-οργάνωσης.
Μέσω της κατάργησης της ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής- υπηρεσιών, και της επακόλουθης κατάργησης της μισθωτής εργασίας, θα έχουμε κάνει το πρώτο βήμα για την επικράτηση μιας ελευθεριακής οικονομίας, που θα βασίζεται στην ισότιμη συμμετοχή παραγωγών και καταναλωτών στα προϊόντα και τις υπηρεσίες, και που θα καθοδηγείται όχι από το κίνητρο της κερδοσκοπίας και της ατομικής συσσώρευσης πλούτου, αλλά από την προσπάθεια της καθολικής ικανοποίησης των ανθρώπινων αναγκών σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο.
Σε μια τέτοια οικονομία τα παρασιτικά και μη παραγωγικά επαγγέλματα παύουν να έχουν λόγο ύπαρξης, ενώ η παραγωγή, προσφορά και κατανάλωση προϊόντων και υπηρεσιών καθορίζονται από τις εκάστοτε πραγματικές ανάγκες και όχι από επίπλαστες επιθυμίες και καταναλωτικά πρότυπα επιβεβλημένα από τη διαφήμιση και το lifestyle.
Περαιτέρω, η κατάργηση της ιδιοκτησίας των επιστημονικών και τεχνολογικών ανακαλύψεων και η απεμπλοκή της τεχνολογίας και της επιστήμης από την κερδοσκοπία, σε συνάρτηση πάντα με την ορθή διαχείρισή τους, θα επιτρέψουν την ελεύθερη εξέλιξη και στράτευσή τους στην υπηρεσία του κοινού καλού των ανθρώπων και της φύσης.
Η ορθολογική εκμετάλλευση των πόρων, η οργάνωση της διαβίωσης και η εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού σε ισορροπία με το περιβάλλον και με σεβασμό στα άλλα έμβια όντα, είναι προϋποθέσεις απαραίτητες για την επιτυχία ενός οικονομικού μοντέλου, που θα εξασφαλίσει την επιβίωση και την ευημερία όχι μόνο του ανθρώπινου είδους αλλά ολόκληρου του ζωντανού οργανισμού του πλανήτη μας.
Κοινωνία
Οι αναρχικοί δεν προσβλέπουν στην κατάληψη της εξουσίας προκειμένου να επιβάλουν ένα δικαιότερο κατ’ αυτούς πολιτικό σύστημα. Σκοπός τους είναι η κοινωνική απελευθέρωση, η οποία είναι εφικτή μόνο μέσω της κοινωνικής επανάστασης. Κι αυτή προϋποθέτει τον μετασχηματισμό της ίδιας της κοινωνίας μέσω της ατομικής χειραφέτησης και των διαρκών ατομικών και συλλογικών αγώνων των ίδιων των υποκειμένων που την απαρτίζουν.
Η ελευθεριακή κοινωνία που οραματιζόμαστε βασίζεται στην ατομική αυτο-νομία, τη συλλογική αυτοδιεύθυνση, την αλληλεγγύη και την αλληλένδετη και αλληλεξαρτούμενη σχέση της ελευθερίας και της ισότητας – μιας και ελεύθερες σχέσεις μπορούν να υπάρχουν μόνο μεταξύ ίσων.
Βασική προϋπόθεση γι’ αυτό είναι η κατάλυση των σχέσεων κυριαρχίας, οι οποίες εκδηλώνονται και αναπαράγονται σε κάθε τομέα της ατομικής και κοινωνικής ζωής (οικονομικές και διαπροσωπικές σχέσεις, οικογένεια, σχολείο, εργασία κ.ο.κ.).
Αγωνιζόμαστε λοιπόν για την κατάργηση των οικονομικών, ταξικών, πολιτικών και κοινωνικών διαχωρισμών, που έχουν ως αποτέλεσμα τη διαίρεση των ανθρώπων σε κυρίαρχους και κυριαρχούμενους – άρα και για την κατάργηση θεσμών και ιδεολογικών αφηγήσεων που δημιουργούν, νομιμοποιούν, καλλιεργούν, δικαιολογούν ή επιβάλλουν τους διαχωρισμούς αυτούς.
Η αναρχική κοινωνία είναι μια κοινωνία ισότητας αλλά όχι ομοιομορφίας. Εναντιώνεται στη μαζοποίηση και τον κομφορμισμό. Υπερασπίζεται και σέβεται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις ικανότητες κάθε ανθρώπου γιατί αυτά διαμορφώνουν την ατομικότητα και τη μοναδικότητά του. Eξασφαλίζει το δικαίωμα όλων να εκφράζουν ελεύθερα την ταυτότητα, τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους και να απολαμβάνουν, όχι μόνο θεωρητικά αλλά και πρακτικά, την ελευθερία και τη δυνατότητα να μπορούν να αναπτύξουν τις ιδιαίτερες ικανότητές τους, να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους και να πραγματώσουν τις επιθυμίες τους.
Απέναντι στην κυρίαρχη αφήγηση της επικράτησης του ισχυρότερου, της επιθετικότητας και του ανταγωνισμού ως αντικειμενικής κατάστασης συμβατής με την ανθρώπινη φύση, προτάσσουμε το σεβασμό, τη συνεργασία και την αλληλοβοήθεια ως μοναδική συνθήκη για την αρμονική κοινωνική συμβίωση. Αμφισβητούμε τον ορισμό της ανθρώπινης φύσης ως εκ προοιμίου καλής ή κακής και θεωρούμε καθοριστικό για τη διαμόρφωση του ανθρώπου το κυρίαρχο κοινωνικό σύστημα όπου ζει.
Προϋπόθεση για την υγιή συναισθηματική και πνευματική ανάπτυξη του ανθρώπου είναι να είναι νιώθει ελεύθερος, ασφαλής και ευτυχισμένος.
Κι αυτό είναι εφικτό μόνο σε μια κοινωνία ευημερίας, ισότητας και αλληλεγγύης, όπου το άτομο θα είναι σε θέση να πράττει και να σκέφτεται υπεύθυνα και αυτόνομα, κι οι κάθε είδους ανθρώπινες σχέσεις (κοινωνικές, φιλικές, ερωτικές, οικογενειακές κλπ.) θα είναι απαλλαγμένες από την ανάγκη υποταγής σε εξουσιαστικούς και οικονομικούς μηχανισμούς και θα μπορούν να πραγματώνονται ελεύθερα από κάθε νομικό δεσμό, από κάθε πολιτική, οικονομική και φυσική καταπίεση, από κάθε θρησκευτική προκατάληψη.
Οικογένεια
Η λειτουργία της οικογένειας, όπως έχει διαμορφωθεί εντός καπιταλιστικού πλαισίου, ευτελίζεται σε μέσο επιβίωσης, οικονομικής συμφωνίας και κοινωνικής καταξίωσης – σε μια “συμφωνία ζωής” της οποίας η ύπαρξη απαιτεί την επικύρωση του Κράτους ή και της Θρησκείας – ενώ επίσης αποτελεί το πρώτο πεδίο καταπίεσης της προσωπικότητας και αναπαραγωγής κυριαρχικών σχέσεων.
Για εμάς η οικογένεια νοείται ως η ελεύθερη συμβίωση κοινωνικών ατομικοτήτων με ισχυρούς συναισθηματικούς δεσμούς, που μέσω της συναισθηματικής τους σύμπραξης θα προάγουν πρότυπα ελευθερίας, ισότητας και αλληλεγγύης, και όπου τα παιδιά δεν θα λογίζονται ως ιδιοκτησία και φορείς γονεϊκής, προσωπικής, κοινωνικής και οικονομικής εκπλήρωσης, αλλά ως αυτόνομα όντα και ισότιμα μέλη της κοινωνίας, η οποία οφείλει στο σύνολό της να τους προσφέρει αγάπη, σεβασμό, ασφάλεια και υποστήριξη.
Σχολείο
Πιστεύοντας ότι η παιδεία -και όχι η εκπαίδευση- είναι το πολυτιμότερο λίπασμα για την υγιή ανάπτυξη των κοινωνικών-συλλογικών σχέσεων και την ευημερία του κοινωνικού ιστού, αμφισβητούμε τον θεσμό του σχολείου όπως υφίσταται σήμερα.
Το σχολείο –όπως λειτουργεί σήμερα– αποτελεί κύριο εργαλείο ατομικής και κοινωνικής χειραγώγησης στα χέρια της κυριαρχίας, αφού λειτουργεί ουσιαστικά ως θερμοκοιτίδα φροντίδας και ανάπτυξης μελλοντικών γραναζιών στη μηχανή της οικονομικής παραγωγής, με εκπαιδευτική προμετωπίδα την εθνική και θρησκευτική συνείδηση.
Η μετάδοση μιας στείρας παράδοσης, ως μέθοδος διδασκαλίας, σε συνδυασμό με την αποστήθιση μιας ανερμάτιστης γνώσης και η προπαγάνδιση της κυρίαρχης αφήγησης, παράγει εκπαιδευμένους υπηκόους, ενώ η καλλιέργεια του ανταγωνισμού και η αναπαραγωγή των ιεραρχικών δομών εκκολάπτει εκείνο τον τύπο ανθρώπου που καθίσταται έτοιμος να επιβληθεί στον αδύναμο αλλά και να υποκύψει στον πιο δυνατό.
Το ελευθεριακό σχολείο που οραματιζόμαστε αποτελεί ένα συλλογικό σώμα και ενεργό κομμάτι της κοινωνίας, που διαμορφώνεται μέσω συλλογικών διαδικασιών όπου συμμετέχουν ισότιμα δάσκαλοι, μαθητές και γονείς. Διαπαιδαγωγεί στις σχέσεις ισότητας και αλληλεγγύης, προωθεί την κριτική σκέψη και την αμφισβήτηση, βοηθάει στην ανάπτυξη της αυτονομίας του ατόμου, ώστε να μπορεί να δρα και να σκέπτεται ελεύθερα και ανεξάρτητα και πραγματώνει την ατομική και συλλογική ελευθερία στη βάση της λήψης ευθυνών αναλόγως των δυνατοτήτων κάθε ατόμου.
Η ελευθεριακή παιδεία συνδέεται με τη ζωή και όχι με την εργασία. Επιτρέπει στο άτομο να ανακαλύψει και να αναπτύξει τους γνωστιακούς τομείς που ταιριάζουν στα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες του και έχει ως σκοπό τη σφαιρική ανάπτυξη της προσωπικότητας και των νοητικών και πρακτικών ικανοτήτων του ανθρώπου, καθώς και τη διαμόρφωση υπεύθυνων και ενεργών ατομικοτήτων, ικανών να συμμετέχουν στις συλλογικές διαδικασίες της κοινωνίας.
Για να πλησιάσουμε το όραμά μας
Για να μπορέσουμε να φτάσουμε στη κοινωνία που οραματιζόμαστε, θα πρέπει να γίνει κοινωνική επανάσταση.
Πρόκειται για μια χρόνια διαδικασία και έναν επίμονο αγώνα, που ξεκινά από το ατομικό, προσωπικό επίπεδο και φθάνει στο παγκόσμιο, κοινωνικό.
Ξεκινά από το “σήμερα” και φθάνει μέχρι την απόλυτη απελευθέρωση της κοινωνίας από τα δεσμά του κράτους και την οικονομική εκμετάλλευση. Η κοινωνική επανάσταση, απαιτεί τη χρήση του ορθού λόγου για τη διαπίστωση των αιτιών της κοινωνικής καταπίεσης και την απόφαση για τη συμμετοχή στον αγώνα.
Το επόμενο βήμα είναι η πολιτική ενεργοποίηση, η συλλογικοποίηση και η οργάνωση, ώστε να δυναμώσει ο αγώνας για τη κοινωνική απελευθέρωση. Η σύσταση συλλογικοτήτων είναι απαραίτητη, αφού αυτές αποτελούν ένα πρόπλασμα για την κοινωνία που οραματιζόμαστε και στίβο δοκιμασίας της ελευθεριακής κουλτούρας. Με τον αγώνα τους οι συλλογικότητες θα αναδείξουν και στη συνέχεια θα οξύνουν τη διάσταση μεταξύ κοινωνίας και κράτους. Η περαιτέρω οργάνωση των συλλογικοτήτων είναι για εμάς προϋπόθεση για τη θετική ευόδωση του αγώνα.
Για την αποτελεσματικότητα του αγώνα μας -δηλαδή για να επιφέρει ο αγώνας αυτός την πραγματική αναρχία και όχι κάποιο άλλο ψευδεπίγραφο ή εξουσιαστικό σύστημα-, θα πρέπει τα μέσα που χρησιμοποιούνται να αντικατοπτρίζουν τις αρχές που θα διέπουν τη νέα κοινωνία.
Για εμάς, ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα. Αλλιώς, η έκβαση του αγώνα θα παρεκτραπεί σε άλλες ατραπούς, κάτι που για εμάς, αλλά και για κάθε αναρχικό, δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό.
Ο αγώνας μας ξεκινάει από την προσωπική μας, εσωτερική επανάσταση, δηλαδή από την έμπρακτη ανατροπή της εξουσίας που κρύβουμε μέσα μας. Θα πρέπει μέσα από την αυτοκριτική, την αυτογνωσία και την αλληλεπίδραση με τους γύρω μας να προσπαθούμε να πολεμήσουμε το εξουσιαστικό μας είναι, ώστε να συναντηθούμε απελευθερωμένοι από τις ασθένειες του κυρίαρχου τρόπου ζωής. Η χειραφετημένη υπόσταση θα πρέπει να έχει ως σκοπό της την απελευθερωτική στάση στις κοινωνικές μας σχέσεις -οικογενειακές, φιλικές, ερωτικές, συναδελφικές, συντροφικές στην πολιτική και κοινωνική μας ζωή- και την οριστική κατάργηση των σχέσεων εξουσίας, – του δίπολου εντολής-υπακοής.
Να διαμορφώσουμε την ελευθεριακή κοινωνική κουλτούρα, ώστε να ζήσουμε απαλλαγμένοι από πρότυπα, prestige, lifestyle, από απωθημένα κι ανταγωνισμούς, από ρόλους, συμφέροντα και αλαζονείες. Με ισότητα, εντιμότητα, καθαρότητα και αυθορμητισμό. Αυτόνομοι και ελεύθεροι να συμμετέχουμε στις κοινές διαδικασίες κι αποφάσεις των συνελεύσεών μας.
Να οργανώσουμε τα αυτόνομα σωματεία βάσης σε κάθε χώρο δουλειάς, με στόχο την κατάληψη του χώρου εργασίας, την εκτροπή της παραγωγικής διαδικασίας από την κερδοσκοπία του αφεντικού στην ελεύθερη διάθεση των παραγόμενων αγαθών, και την οικειοποίηση των παραγωγικών μονάδων από τους εργαζόμενους, με τελικό σκοπό την κοινοκτημοσύνη των μέσων παραγωγής και τη γενικευμένη αυτοδιεύθυνση.
Να αποδοθεί η εργασία στην κοινωνία, ώστε αφού επιλέξουμε το αναγκαίο από το ψεύτικο, να εργασθούμε μόνο όσο χρειάζεται επωφελούμενοι από τις δυνατότητες της τεχνολογίας και να απαλλαγούμε από την καταναγκαστική και εκβιαστική μισθωτή εργασία.
Να συστήσουμε λαϊκές συνελεύσεις γειτονιάς –κύτταρα μια παγκόσμιας συνομοσπονδίας αυτόνομων αυτοδιοίκητων κοινοτήτων, όπου θα συνδιαμορφώνουμε και θα αποφασίζουμε ελεύθερα και ισότιμα, με άμεσα ανακλητούς εκπροσώπους. Οι συνελεύσεις θα γίνουν τα γνήσια αυτόνομα αποφασιστικά κέντρα της κοινωνικής και οικονομικής ζωής, πετώντας στον κάδο της Ιστορίας την απάτη της ψευδεπίγραφης αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας των καθοδηγούμενων ψηφοφόρων.
Επίλογος
Η ελευθεριακή οργάνωση της κοινωνίας, περισσότερο από ένα πρόγραμμα, αξιώνει μια συγκεκριμένη στάση και τρόπο ζωής.
Η γέφυρα προς αυτήν την κατεύθυνση δεν μπορεί παρά να θεμελιωθεί στο σήμερα και να κτίζεται κάθε μέρα τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό βίο πραγματώνοντας την ελευθερία, τη δικαιοσύνη, την ισότητα των δικαιωμάτων, την αμοιβαιότητα των ευθυνών και των υποχρεώσεων, τον αλληλοσεβασμό, την αλληλεγγύη, την ενεργή συμμετοχή και τη συλλογική διαχείριση των κοινών χωρίς κυρίαρχους και μεσάζοντες.
Η κοινωνική χειραφέτηση όμως προϋποθέτει την ατομική αυτονομία όσο και την ατομική ευθύνη. Και το άτομο αρχίζει να λειτουργεί αυτόνομα και υπεύθυνα μόνο όταν είναι σε θέση να σκέφτεται, να κρίνει και να πράττει, όχι όπως του επιβάλλει το ατομικό συμφέρον, ο φόβος ή η επιβολή οποιασδήποτε κοσμικής ή μεταφυσικής εξουσίας, αλλά όπως του υπαγορεύει η συνείδησή του με γνώμονα την ευτυχία όλων των ανθρώπων.